Μαδαγασκάρη

H Μαδαγασκάρη είναι νησιωτική χώρα με έκταση 587.041 τ.χλμ., πληθυσμό 22.434.363 κατοίκων, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2014 και το τέταρτο σε μέγεθος νησί του κόσμου. Βρίσκεται απέναντι από την νοτιοανατολική ακτή της Αφρικής δημιουργώντας με την ακτή της Μοζαμβίκης τον δίαυλο της Μαδαγασκάρης συνολικού μήκους 980 μιλίων, μεγίστου εύρους 360 μιλίων και ελαχίστου 250 μιλίων. Πρωτεύουσα του κράτους είναι η Ανταναναρίβο. Η οικονομία βασίζεται κυρίως στη γεωργία, στην αλιεία και στον τουρισμό. Απέκτησε την ανεξαρτησία της στις 26 Ιουνίου 1960 από τη Γαλλία, της οποίας υπήρξε αποικία. Την τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζεται από πολιτικές ταραχές, με αποκορύφωμα δύο κρίσεις εξουσίας ανάμεσα σε κυβέρνηση και σε αντιπολίτευση.

Η νησιωτική χώρα αποτελείται από το νησί με το ίδιο όνομα και από άλλα μικρότερα. Σε γενικές γραμμές η Μαδαγασκάρη φαίνεται ως ένας μεγάλος βραχώδης όγκος, με κλίση προς τη δύση. Μπορεί κανείς να διακρίνει πέντε γεωγραφικές περιοχές: την ανατολική ακτή, την περιοχή του υψιπέδου Τσαρατανάνα (Tsaratanana Massif), τα κεντρικά υψίπεδα, τη δυτική ακτή και το νοτιοδυτικό τμήμα.

Το υψόμετρο κυμαίνεται από 1000 ως 1500 μέτρα στο κεντρικό τμήμα του νησιού και φτάνει τα 2.000 μ. Στα ανατολικά οι συνθήκες που επικρατούν είναι δυσχερείς για την ανθρώπινη διαβίωση εξαιτίας του κλίματος, που είναι θερμό και υγρό. Παρ' όλα αυτά, στην εν λόγω περιοχή καλλιεργήθηκαν αρχικά από τους Άραβες και στη συνέχεια από τους Ινδούς και τους Ευρωπαίους διάφορα φυτά, όπως καφές, ζαχαροκάλαμο και μπαχαρικά. Στα νοτιοδυτικά του νησιού από το Ακρωτήριο Αγίου Βικεντίου ως το Ακρωτήριο Αγίας Μαρίας βρίσκονται οι πλέον άγονες περιοχές του νησιού.

Στα βόρεια εκτείνεται το όρος Άμπρε και η ευρύτερη περιοχή ονομάζεται Μεγάλες Γαίες. Εκεί το κλίμα και το υψόμετρο ευνοούν τη βλάστηση, που ξεκινά από δάση αειθαλών δέντρων και καταλήγει σε δάση με φυλλοβόλα δέντρα και σε σαβάνες με μπαομπάμπ. Υπάρχει επίσης κοντά στο Άμπρε μια λοφώδης και πεδινή περιοχή, που ορίζεται στα νοτιοανατολικά από το όρος Τσαρατανάνα (2.876 μ.), όπου βρίσκεται η κορυφή Μαρομοκότρο, η ψηλότερη στο νησί. Τέλος η ακτή πλαισιώνεται από διάφορα νησιά, μεταξύ των οποίων και το ηφαιστειογενές νησί Νόζι Μπε.

Το ανατολικό και το δυτικό τμήμα της Μαδαγασκάρης διαρρέεται από διάφορους ποταμούς με μεγαλύτερο τον Μανανάρα και άλλους όπως ο Μανγκόρο, ο Μανινγκόρι, ο Μαχαβάβι, ο Μπετσιμπόκα, ο Τσιριμπιχίνα, ο Ονιλάχι, ο Μάνια και ο Μανγκόκι, που είναι και μεγαλύτερος σε μήκος. Μεγαλύτερη λίμνη είναι η Αλαότρα, μήκους 40 χλμ.

To τέταρτο σε μέγεθος νησί στον κόσμο αναγνωρίζεται και ως ένας από τους 10 τόπους υψηλής βιοποικιλότητας στον κόσμο (Mittermeier et al., 1999; Myers et al., 2000; Brummitt & Nic Lughadha, 2003). Στο νησί απαντώνται περί τα 12.000 είδη φυτών. Επιστήμονες υπολογίζουν τον αριθμό των ειδών από 8.500 είδη φυτών (White, 1983) σε 10.000 (Humbert, 1959, Phillipson, 1994) ή και ακόμα σε 12.000 είδη (Dejardin et al., 1973), εκ των οποίων το 70% - 80% ή και σε μεγαλύτερο ποσοστό είναι ενδημικά (Humbert, 1959). Παλαιότερα, η βλάστηση στο νησί ήταν εκτεταμένη, σε αντίθεση με σήμερα. H εκδάσωση, οι δασικές πυρκαγιές, η μειωμένη παραγωγικότητα του εδάφους και η διάβρωση του εδάφους απειλούν σήμερα τη χλωρίδα στο νησί. Δάση επικρατούν σήμερα σε υψόμετρο από 800 ως 1.500 μ. Τα νοτιοδυτικά εδάφη είναι πιο άγονα, με αγρωστώδη και μεγάλα μπαομπάμπ. Αντίθετα, στις ψηλότερες περιοχές επικρατούν ξηρόφιλοι θάμνοι, όπως οι ρουβιίδες και οι ερεικίδες. Γνωστός είναι και ο φοίνικας ravanela madagascariensis, που λέγεται και "φοίνικας του ταξιδιώτη". Τέλος πολλά δέντρα, όπως ευκάλυπτοι, έχουν εισαχθεί από άλλες χώρες.

Πέρα από τη χλωρίδα, η χώρα έχει να παρουσιάσει αξιόλογη όσο και σπάνια πανίδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι στο νησί ζουν πολλά ζώα που σχετίζονται περισσότερο με την ινδική χερσόνησο παρά με την Αφρική. Πολλά ζώα είναι ενδημικά, όπως ο απειλούμενος με εξαφάνιση προπίθηκος, λεμούριος, και τα πτηνά Epiornis, που εξαφανίστηκαν πριν από μερικούς αιώνες. Υπολογίζεται ότι το αυγό του Aepyornis maximus αν γινόταν ομελέτα θα έφτανε για να φάνε 150 άνθρωποι (Brown 1978). Σπάνια ζώα που απαντώνται είναι από τα φυτοφάγα ο αγριόχοιρος (του είδους Potamochoerus porcus) και τα σαρκοφάγα της οικογένειας των βιβεριδών (μοσχογαλές) που προκαλούν μεγάλες καταστροφές. Πίθηκοι δεν υπάρχουν στο νησί, αλλά αντικαθίστανται από τους λεμούριους. Αναφορικά με τα ερπετά, στο νησί διαβιούν 32 είδη χαμαιλέοντα, ενώ απουσιάζουν οχιές και σαύρες. Αξίζει να σημειωθεί και η ύπαρξη πολλών και σπάνιων ειδών ψαριών, όπως το απειλούμενο με εξαφάνιση Pachypanchax omalonotus.

Πολλές περιοχές έχουν ανακηρυχθεί προστατευόμενες και άφθονα είναι τα περιβαλλοντικά πάρκα. Τέτοια είναι το Εθνικό Πάρκο Ισάλο, το Εθνικό Πάρκο Ρανομαφάνα και το Περιβαλλοντικό Πάρκο Τσίνγκι Ντε Μπεμαράχα, το οποίο ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO το 1990.

Το μεγαλύτερο μέρος των Μαλαγάσιων ζουν σε αγροτικά χωριά στα υψίπεδα του νησιού. Υπάρχουν επίσης περιοχές προνομιούχων, με ευρύχωρα σπίτια των οποίων η αρχιτεκτονική μιμείται εκείνη της Ευρώπης. Στα δυτικά υπάρχουν αρκετά ψαροχώρια, κτισμένα κάτω από τους φοίνικες, με σπίτια κατασκευασμένα πάλι σε στιλ που θυμίζει εκείνα της Ευρώπης.

Ειδικότερα, στα βόρεια υψίπεδα ζουν οι Τσιμιχέτι, οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία και με την κτηνοτροφία. Στο Νότο διαβιούν οι μελαψοί Μπάρα και οι συγγενείς με αυτούς Σακαλάβα, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην ίδια περιοχή το 19ο αιώνα. Στις έρημες περιοχές του βορρά κατοικούν οι Ανταντρόι και κατά μήκος της ανατολικής ακτής οι Νέγροι Μπετσιμισαράκα. Στα ανατολικά και νοτιοανατολικά της χώρας ζουν οι Ανταϊμόρο.

Κατά την περίοδο της γαλλικής αποικιοκρατίας (1895-1960) και κάποια χρονική περίοδο μετά την ανεξαρτησία, οι κάτοικοι της χώρας χωρίζονταν σε εθνοτικές ομάδες. Η πρακτική αυτή σταμάτησε κατά την πρώτη απογραφή έπειτα από την ανεξαρτησία (1975). Ως αποτέλεσμα αυτού, στα δελτία ταυτότητας δεν αναγράφεται η εθνοτική ομάδα και η θρησκεία του ατόμου. Επίσης, δεν υπάρχουν τοπικά πολιτικά κόμματα.

Μετά την ανεξαρτησία, μόνο δύο απογραφές πληθυσμού έχουν διεξαχθεί ως σήμερα, η πρώτη το 1975 και η τελευταία το 1993. Σύμφωνα με την τελευταία πληθυσμιακή απογραφή, στη Μαδαγασκάρη ζούσαν 18.497 αλλοδαποί κάτοικοι ή το 0,15% του συνολικού πληθυσμού.

Οι παλαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Ουαζίμπα πιθανότατα Πυγμαίοι στους οποίους κάνουν μνεία οι τοπικοί μύθοι. Εξαιτίας της θέσης του νησιού στον Ινδικό ωκεανό αποτέλεσε τόπο προορισμού και παραμονής για άτομα από τη Νότια Ασία, τη Μαλαισία, την Αραβική χερσόνησο και την Αφρική.

Πριν από περίπου δύο χιλιετίες ομάδες Αυστραλο-Μαλαισιανών που διέσχισαν τον Ινδικό Ωκεανό, εγκαταστάθηκαν στη Μαδαγασκάρη. Έπειτα, αφίχθησαν και κάτοικοι προερχόμενοι από τη Βόρνεο, όπως φαίνεται από το γλωσσικό τους ιδίωμα. Τελευταίοι έποικοι ήταν η φυλή Μερίνα τον 16ο αιώνα και ακολούθησαν οι Πορτογάλοι. Αυτοί έφεραν μαζί τους το ρύζι, το βαμβάκι και πιθανότατα το ζεμπού. Μεταξύ 7ου και 9ου αιώνα ιδρύθηκαν αραβικές αποικίες. Οι Άραβες μετέφεραν ως δούλους πολλούς Νέγρους από την Αφρική. Μετά τον 19ο αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους στις ακτές και ύστερα στα ενδότερα Κρεολοί Μιγάδες που προήλθαν από την ένωση Μαλαγάσιων και Νέγρων. Υπάρχουν επίσης Κινέζοι και Ινδοί, που ασχολούνται με το εμπόριο και με τις φυτείες.

Σήμερα εκτός από τους Μερίνα (λέγονται και Χόβα) υπάρχουν μικρότερες εθνότητες, όπως οι Μπετσιλέο, οι οποίοι ζουν στα ανατολικά. Στις παράκτιες περιοχές ζουν οι Κοτιέ, με εκπροσώπους τους Μπεσιμιτσαράκα και τους Σακαλάβα. Τέλος στη χώρα ζουν Κομόριοι, Γάλλοι, Ινδοί, Κρεολοί και άλλοι.